https://actualnewsmagazine.com/english/amin-maalouf-looking-at-the-horizon-while-walking/
Het lijkt wel of Amin Maalouf – van het ene essay naar het andere – steeds weer wordt ingehaald door de actualiteit, en op z’n zwartst. Zoals de oorlog in Oekraïne, die een rol speelde bij het schrijven van zijn nieuwe boek. Vandaag is het conflict tussen Israël en Hamas dat losbarst. Dit alles terwijl een soort wereldwijde impasse het Westen tegenover China en Rusland plaatst.
Dit bewijst wel dat geschiedenis ‘altijd in wording’ is. Hoewel je ook zou kunnen denken dat ze in kringetjes rondloopt.
“Ik zou eerder zeggen dat het kapot is,” zegt Amin Maalouf aan de lijn, vanuit Parijs. “Ik denk dat wat er overal ter wereld gebeurt, niet zou mogen gebeuren. De mensheid, die op wetenschappelijk, technologisch en economisch gebied duizelingwekkende vooruitgang heeft geboekt, kan zich volgens hem nog steeds niet aanpassen aan deze vooruitgang. De mentaliteit en het bestuur houden geen gelijke tred. “
het boek – “Het labyrint van de verlorenen” (des égarés: verloren, maar ook misleid, perplex). Ondertitel: “het Westen en zijn tegenstanders” – laat op welsprekende wijze zien hoe belangrijk het is om de geschiedenis te kennen en te begrijpen, om te beginnen met heden. Zonder de pretentie te hebben een waarzegger te zijn, gelooft Amin Maalouf dat we vandaag de dag slaapwandelend op een “planetaire confrontatie” afstevenen. We leven vandaag in een wereld die, in plaats van de balans op te maken van alle uitdagingen die we het hoofd moeten bieden – klimatologische uitdagingen, uitdagingen die samenhangen met het afglijden van nieuwe technologieën, risico’s van allerlei aard die de hele mensheid bedreigen -, verzandt in conflicten. Een steeds eenvormiger wereld waarin, als een paradox, de verdeeldheid toeneemt.
“In plaats van al deze uitdagingen aan te gaan, in plaats van de pluraliteit van de wereld op een verantwoorde wijzete organiseren, door harmonieuze relaties te scheppen tussen de verschillende componenten van de mensheid, leven we in een periode waarin de wet van de jungle heerst,” meent hij, verwijzend naar de oorlogen en conflicten van allerlei aard die zich ontwikkelen.
Zonder paniekzaaier te willen zijn, zegt Amin Maalouf dat hij “diep verontrust en uiterst bezorgd” is over onze ontwikkeling. “De geschiedenis zou een andere kant op moeten gaan…”
Hoe zijn we daar gekomen?
Deze voormalige journalist, geboren in Beiroet in 1949 (hij was oa. hoofdredacteur van het maandblad Jong Afrika), aandachtig waarnemer van de wereld, is al lang geïnteresseerd in Geschiedenis. Bekend, dankzij romans als Leo de Afrikaan, Samarkand (Lattès, 1986 en 1988) of De rots van Tanios (Grasset, 1993, Prix Goncourt), maar ook essays als Moorddadige identiteiten, De ontwrichting van de wereld of Schipbreuk der beschavingen (Grasset, 1998, 2009 en 2019).
Hoe zijn we hier aangeland? Amin Maalouf weet dat Geschiedenis het resultaat is – vaak vluchtig – van verschillende versies die botsen of naast elkaar bestaan. In Het labyrint van de verlorenen schetst de essayist de reis van drie grote naties die elk op hun eigen manier de westerse hegemonie en in het bijzonder die van de Verenigde Staten uitdaagden: Het Japan van het Meiji-tijdperk, Sovjet-Rusland, het China van Mao en dat van vandaag. “Om te begrijpen wat er met de wereld gebeurt, moeten we begrijpen hoe het zover heeft kunnen komen. “
Maar sinds de Koude Oorlog is de wereld erg veranderd. Andere politieke realiteiten, andere breuklijnen. De wereld, gelooft Amin Maalouf, staat niet langer tegenover elkaar op ideologische gronden. De echte conflicten van vandaag zijn van identiteitskarakter. Een realiteit die zorgt voor een veel grotere fragmentatie over de hele wereld, met soorten conflicten die heel anders zijn dan die we tot nu toe hebben gekend.
“Mijn aanpak in dit boek,” vervolgt Amin Maalouf, “was om te zeggen: laten we teruggaan naar de basis. Laten we proberen te begrijpen hoe het conflict zich heeft ontwikkeld tussen het Westen en de machten die de afgelopen twee eeuwen haar dominantie hebben uitgedaagd. “
Een manier om een stap opzij te zetten, kortom, om ons de andere kant van het verhaal te laten zien, om de mechanismen ervan bloot te leggen. Dit lijkt een beetje op wat hij deed met zijn allereerste boek, The Crusades seen by the Arabs (1983).
“Het gaat mij erom een gebeurtenis vanuit verschillende gezichtspunten te bekijken. Als we ons in een regio van de wereld bevinden, hebben we noodzakelijkerwijs de neiging om naar de geschiedenis te kijken zoals die zich voordoet vanaf de plek waar we ons bevinden. We moeten de moeite nemen om onszelf ergens anders te plaatsen om ernaar te kijken. “
Veertig jaar geleden, herinnert hij zich, zei hij niet dat de kruistochten gezien moesten worden zoals de Arabieren ze zagen, maar dat ze “ook” vanuit een ander gezichtspunt bekeken moesten worden. Door rekening te houden met de geschiedenis zoals gezien door een Japanner uit de 19e eeuw, door een Rus, door een Chinees of door Europeanen, door al deze visies naast elkaar te zetten, denkt Amin Maalouf, hebben we een betere kans om te begrijpen wat er in de wereld van vandaag gebeurt.
De mensheid draait door
De opmars van de geschiedenis heeft hem geleerd, schrijft hij in Het labyrint van de verlorenen,
“dat degenen die hun gedrag baseren op een systematische afkeer van het Westen over het algemeen afglijden naar barbarij, naar regressie, en uiteindelijk zichzelf verlammen en straffen”.
Een les die licht zou moeten werpen op de uitdagingen waar we vandaag de dag voor staan. “Ik denk niet dat ideologieën gebaseerd op ultranationalisme of religie in staat zijn om de problemen van de mensheid op te lossen. Alle naties van de wereld streven naar democratie, naar vooruitgang, naar kennis,” zei hij, verwijzend naar bepaalde landen die, zoals China of Zuid-Korea, met een beetje wil en de wijsheid die hun leiders hebben laten zien, erin zijn geslaagd om vooruit te komen – ondanks tegenslagen en vernederingen.
“Dat geeft me vertrouwen. Als we op een dag op de juiste fundamenten gaan denken, kan de mensheid uit de huidige sleur komen en alle rampspoed achter zich laten die ze sinds het begin van de geschiedenis heeft meegemaakt.” Hij ziet het als een kwestie van overleven voor de mensheid.
Zonder een onverbeterlijke pessimist te zijn, beschrijft Amin Maalouf, die romans en essays afwisselt, maar telkens door dezelfde idealen gemotiveerd, zichzelf als iemand die zich grote zorgen maakt. “Ik geloof dat het slecht gaat met de mensheid en ik heb soms het gevoel dat de wereld een voertuig is, waarvan het enige remsysteem is dat ze frontaal vol op de muur botst. “
Volgens hem kunnen alleen rampen ons wakker schudden en zeggen: “Word wakker. Begrijp dat de wereld anders bestuurd moet worden. Natuurlijk zijn we er nog lang niet, de weg is lang, maar het is niet verboden om tijdens het lopen naar de horizon te kijken,” schrijft hij.
Het labyrint van de verlorenen. Het Westen en zijn tegenstanders
Amin Maalouf, Grasset, Parijs, 2023, 448 pagina’s