De Anthologia Graeca bevat ruim vierduizend epigrammen (oorspronkelijk opschriften, later een literaire vorm: puntdichten) van meer dan driehonderd dichters gaande van de 7de eeuw voor het begin, tot de 6de eeuw na het begin van onze jaartelling. Thematisch is het een spiegel van de antieke cultuur (pre-christelijk en christelijk). Het is natuurlijk maar een fractie van wat er geschreven is, maar het is wel de selectie die de eeuwen heeft doorstaan. Soms knappe poëzie, soms vingeroefeningen in de retorica der beknoptheid. Met de eerste selectie rond het thema ‘goden’ (Damon, 2017) vormt deze bundel een tweeluik. Elk bevat 150 epigrammen, zowel in het Grieks als in het Nederlands. In deze bundel komen helden en heldinnen uit mythen en sagen aan bod (I), uit de Homerische heldendichten (II), de Griekse tragedies (III) en dan nog een aantal die reflecteren op historische gebeurtenissen (IV). Dus naast Ganymedes en Herakles, ook Achilles en Odysseus, Medeia en Oidipous, Dareios en Alexander de Grote. En vele anderen. Voor een leek zoals ondergetekende (klassiek Grieks op het gymnasium, aangevuld met wat hellenistisch Grieks tijdens de studies) zijn deze teksten moeilijk toegankelijk. De in epigrammen bewust nagestreefde beknoptheid maakt het extra lastig, en qua vorm lijken ze zeer monotoon. De vertaler laat in zijn vertaling echter voelen dat ze heel verschillend zijn, zowel qua toon als qua stijl. Soms is het ernstig, soms luchtig; nu eens diepzinnig, dan weer spottend. Helden zijn geen heiligen. Maar altijd is het spits en beknopt. Door een bewuste keuze voor het vrije vers, spelend met klank, ritme en beelden heeft de vertaler dus een ‘doeltaalgerichte’ vertaling willen afleveren, die dynamisch equivalent is met het origineel. Daarin is hij geslaagd, voorzover ik het beoordelen kan. De teksten zijn zeer leesbaar en dankzij de verklarende noten en het uitgebreide namenregister (waarin de ‘helden’ en de ‘situaties’ de nodige context krijgen) ook toegankelijk, mits de lezer daarvoor een inspanning wil doen. Want simpel leesvoer is het niet. Tenslotte vraag ik me wel af, waarom deze uitgave met 150 puntdichten over helden (veruit de meesten van het mannelijk geslacht, het is niet anders), verkocht wordt met een blote vrouw op de cover. Ik weet wel dat het Danaë is die bezwijkt voor de guldenregen die Zeus op haar laat neerdalen (#metoo bestond nog niet), maar representatief voor het boek kun je die afbeelding niet noemen.
Dick Wursten
Patrick Lateur, Helden. 150 epigrammen uit de Anthologia Graeca. Damon 2019. 216 p. ISBN 9789463402422. € 19,90